Javna komunalna preduzeća u Republici Srpskoj koja se bave distribucijom vode zbog sve većeg broja zaposlenog nestručnog kadra imaju ogromne probleme u poslovanju dok je sa druge strane, zbog ogromnih gubitaka, vodosnabdijevanje sve lošije.

Zaključci su ovo Glavne službe za reviziju javnog sektora Republike Srpske koja se u reviziji učinka bavila temom funkcionisanja sistema javnog snabdijevanja u četiri grada (Banjaluka, Bijeljina, Prnjavor i Trebinje) i dvije opštine (Pale i Teslić).

Obuhvaćen je period od 2021. do 2024. godine, a nalazi do kojih su došli revizori pokazuju da u ovoj oblasti vlada pravi haos te da je sistem javnog vodosnabdijevanja opterećen mnogim rizicima koji utiču na njegovo efikasno funkcionisanje.

Revizori navode da većina komunalnih preduzeća preko 50 odsto izdvaja za zarade i naknade zaposlenih, a što za posljedicu ima nemogućnost provođenja planiranih investicija.

U revidiranom periodu došlo je do masovnog zapošljavanja uglavnom ljudi sa visokom stručnom spremom koja je uglavnom neodgovarajuća, a za koje je potrebno izdvojiti značajna sredstva.

„Preduzeća su opterećena visokim brojem zaposlenih sa visokom ili višom stručnom spremom sa dominantnim učešćem zanimanja neadekvatnih za potrebe preduzeća (oko 25 odsto). Istovremeno, izražen je nedostatak adekvatne radne snage na upravljanju i održavanju vodovodne mreže“, navodi se u izvještaju.

Sa druge strane, prisutni su visoki gubici vode u sistemima javnog vodosnabdijevanja, koji su u najvećoj mjeri rezultat dotrajalosti distributivne mreže.

Tako je na primjer prosječan gubitak vode u prošloj godini bio čak 58 odsto od ukupno proizvedene što je za dva odsto više nego 2017. godine.

Revizori upozoravaju da preduzeća uglavnom imaju pasivan pristup po pitanju ovog problema što ozbiljno utiče na njihovu finansijsku održivost jer gube prihode i imaju visoke operativne troškove.

„Sve je izraženiji i problem obezbjeđivanja dovoljne količine zdravstveno bezbjedne vode za stanovništvo, ali i obezbjeđivanja vode za industriju i privredu u cjelini, zbog čega je neophodno razviti planove za njihovo dugoročno snabdijevanje vodom odgovarajućeg kvaliteta“, navodi se u izvještaju.

A koliko se voda rasipa dok je mnogi u Srpskoj nemaju govori podatak da se u tri komunalna preduzeća pojedini kvarovi ne popravljaju godinama.

Tako se na jednom kvaru nije radilo osam godina, a na njemu se gubilo oko 10 do 15 litara vode u sekundi odnosno oko 400.000 kubnih metara godišnje.

Revizori zbog svega predlažu da se kompletan sektor reformiše. Traže da se zakonski precizno definiše kao i da se izvrši potpuni popis, evidentiranje i procjena imovine vodovodne infrastrukture.

Smatraju i da je potrebno je sprovesti upravljačke reforme usmjerene na jačanje operativne nezavisnosti i odgovornosti komunalnih preduzeća, uključujući uvođenje savremenih poslovnih principa i analiza učinka, piše CAPITAL.ba.